Panama'da Yaşam!

Bogota'ya kısa seyahatimizden döndük.. Kış göremedik ya bu sene, serin ve yer yer yağışlı havası ne iyi geldi. Seyahat notlarımızı toparlarken, uzun zamandır aklımda olan bir yazımı paylaşmak istiyorum..

Bir önceki yazımda Panama hakkında genel kültür bilgileri paylaşmıştım, kişisel görüşlerimiz sonra demiştim, hani klişe lafımız vardır ya ''anlatılmaz yaşanır'', burası tam da öyle bir yer. Dünyada 3-5 ülkede yaşamışlığımız var az çok. Ne Türkiye, ne Avrupa ve ne de Amerika'ya benzetebildik Panama'yı.

Önce bilemedim nereden başlasam, ama sonra düşündüm de tek bir kelimeyle anlat derseniz eğer, cevabım yukarıdaki fotoda aslında.. Artıları ve eksileriyle tropikal yaşam harika Panama'da! En azından bizim için..  Panama'yı merak edenlere, Panama'da yaşamış bir Türk aile olarak naçizane görüşlerimiz kayda geçsin..

Panama çok kozmopolit bir yer!

100 yıl önce, kanal yapım döneminde her miletten insan gelmiş Panama'ya çalışmaya. Mühendis olarak gelen Fransızlar, Kanadalılar veya Amerikalılar, ya da köle ticareti ile işçi olarak getirilen Afrikalı, Jamaikalı zenciler ya da ticaret yapmak-market zincirleri kurmak için gelen çoğunluğu Çinli Asyalılar. Bir de son dönemlerde Kolombiya, Venezuela gibi problemli Latin Amerika ülkelerinden göç alıyor Panama. Çok zengini de var, açlık sınırında olanı da..  Bir de, vergi avantajından dolayı uluslararası şirketler Latin Amerika Merkezlerini Kosta Rika'dan Panama'ya taşıyor son yıllarda. Expat profili de olan bir ülke Panama, böyle mozaik bir yer. Yani, Panama'da her miletten insan ile tanışmak mümkün.

BUNU BEĞENDİK! 
Farklı kültürleri tanımayı, farklı milletten arkadaşlar edinmeyi çok severiz, Panama'yı bu açıdan işte çok sevdik!

Medeniyet ve ''İlkel Yaşam''ın içice olduğu yer Panama!


Panama için uçak alçalmaya başladığında, o gökdelenler Amerika'ya mı geldik bir dakika dedirtir insana.. Panama'da, bir Miami edaları falan. Ama sonra, o gökdelenlerin birkaç sokak arkasına gidersiniz gecekondular, dökük perişan mahalleler. Ya da Casco Viejo yani eski şehre gidersiniz ispanyolların istilasından sonra kurulan eski Panama'da kolonyal tarzı  tarihi evler, kiliseler ve arnavut kaldırımı taş sokaklar! Adeta bir Avrupa şehri. Ya da, Panama merkeze sadece 1 saat mesafede bulunan yağmur ormanlarının derinliklerine dalınca, modern dünyaya bu kadar yakınken geleneklerini korumayı başarmış, tamamen ilkel koşullarda (elektrik vs olmadan) yaşayan yerli kabileler. Her türlüsü var Panama'da.. Özetle, Türkiye ile zaten hiç alakası yokken, bir de ne Avrupa'ya benzer, ne de Amerika'ya Panama.

BUNU DA BEĞENDİK! 
Yenilik ve geleneklerin çok iyi harmanlandığı Panama'da hergün yeni birşey keşfetmek mümkün! Panama'yı bu açıdan da çok sevdik!

Senenin 365 günü bir tatil cenneti olarak Panama!

Önemli bir ticaret ve yatırım ülkesi Panama'yı, pek bilinmese de bir tatil ülkesi olarak da düşünebilirsiniz. Tropikal iklime sahip ya, 365 gün denize gidebilmek başlı başına güzel bir fikir değil mi?

En can alıcı nokta ise, şehir merkezine sadece 1-2 saat mesafede harika plajların olması. Sürekli tatil kafası ondan işte, ahh bu plajlar denizler!

Özellikle Karayipler açıklarında San Blas adaları var ki, Latin Amerika'nın Maldivleri diyebiliriz (hizmet olmayan bakir versiyonları). Tek problem, Panamalılarda turizm kafası pek yok, tanıtım, hizmet çok zayıf. İyi tarafından bakarsanız, birçok yer doğallığını koruyor. Tabii bir yandan da hizmet servisten yoksun olduklarından atıl da kalıyorlar aslında. Buna rağmen bizce akılda kalması gereken şudur; Karayipler Denizi'nde bir plaja günübirlik gitmek bir haftasonu aktivitesi Panama'da.

BUNU DA BEĞENDİK! 
''Haftasonu günübirlik bi Karayipler'e gidip geleyim!'' olayını sevmek ne kelime, BA-YIL-DIK! Tropikal yaşam, işte bu değildir de nedir?! Hizmet servis beklentimizi düşük tutmamız gerektiğini hemen ilk aylarda öğrendiğimiz için, bu kısım zaten tamam! Panama budur bizim için! 

Latin merika'da güvenli denebilecek birkaç ülkeden biri de Panama!
Latin Amerika ülkeleri genelde gelişmekte olan ülkeler.. Venezuela'daki gibi değil durumlar. Evet tekin olmayan mahalleleri var. Ya da çok turistik Casco Viejo yani eski Panama'da bile girilmemesi gereken güvenli olmayan sokaklar var. O bölgelerden uzak durduğunuz müddetçe şehrin geneli güvenli. O bölgelerin girişinde de polis bulunuyor. Siz yaklaşsanız, yabancı olduğunuzu anlayıp, hemen kimlik pasaport sorar, sizi uyarırlar. Güvensiz dediğim de adam yaralama veya öldürme vs yok yani.. Hırsızlık veya kapkaç dünyanın heryerinde olduğu gibi Panama'da da var. Bir de son olarak, sarı taksilere binmeyin mesela o da aklınızda olsun..

BUNU DA BEĞENDİK! 
Burada terör yok, bombalar patlamıyor. İçiniz rahat olsun, Panama bir Venezuala, Guatemala ya da Bolivya değil. Panama, çoluk çocuk güvenle ve rahat yaşayabileceğiniz bir yer. 

Tüm sene yaz olmasının tembellik ile eş anlamlı olduğu yer Panama!

Panama çok kozmopolit süper dedik ya, peki Panamalılar nasıl?? Havaların  sürekli sıcak olmasından kaynaklandığını düşünüyorum, çok yavaşlar ve tembeller - çalışmayı pek sevmezler. Acayip rahatlar, tüm gün cıstak cıstak reggaeton müziği dinler, hiçbirşeyi kafaya takmazlar. Hep ''Bugün olmazsa yarın kafası'', dillerde hep bi ''Manana'' (bi aksilik olmazsa yarın manasında) ve ''Tranquila'' (sakin ol, rahat ol, kafana takma manasında). Bu heryerde karşınıza çıkıyor. Randevulara hep gecikirler, kasada ya da bankada işlemler normalden uzun sürer, işlerinizi söyledikleri zamanda bitirip teslim etmezler, tamir işiniz varsa mesela asla söz verdikleri gün gelmezler! Kısaca, ülkede herşey çok yavaştır ve bu aşırı normaldir, şikayetçi olmanız ise anormaldir:) 

BUNU  BEĞENMEDİK ama ALIŞTIK! 

Açık konuşalım, bizim ülkemizde de herşey mükemmel değil, olur arada böyle şeyler, biz de rahat milletiz ama bu kadarı da yok artık dedirtiyor! Üstelik İsviçre'de 3 sene yaşadıktan sonra düşünün yaşadığımız şoku! Alıştık artık gerçi.. Aklınızda olsun, bu bir Panama gerçeği, beklentileri ona göre ayarlamakta yarar var.

İspanyolca konuşamayanların otomatik GRINGO sayıldığı yer Panama!

Hal edadan bahsetmişken, genel olarak Panamalılar pek güleryüzlü ya da yardımsever değiller açıkcası, 1990larda Amerika kuşatması altında kalmışlar ya özellikle yabancıları pek sevmezler. İspanyolca konuşmuyorsanız ve de beyaz tenliyseniz GRINGO (Başta beyaz amerikalılar için kullanılan, zamanla beyaz yabancılara mal olan tabir) sınıfında muamele görmeniz yüksek ihtimal. Anlamıyorsunuz, dil bilmiyorsunuz diye yardımcı olmak için çaba sarf etmezler, Gringosunuz ya çok paranız olduğunu düşünür, sizi kazıklamaya çalışırlar. İspanyolca öğrenmek şarttır bir yerden sonra. 

BUNU BAŞTA BEĞENMEDİK ama ALIŞTIK!!

Hem Panamalıları biraz tanıdık, hem de biraz İspanyolca öğrendik ya, hayat daha kolay. 

Klimasız yaşamanın çok zor olduğu yer Panama!

Tropikal iklimin aşırı sıcakları değil de aşırı nemi rahatsız ediyor insanı.  Nem kaynaklı, sıcaklık hissi artıyor çünkü. Klimayla yaşamaya alışmanız gerekiyor ne yazık ki... ''İdare ederiz, klimasız da yaşarız'' derseniz, siz yaşarsınız da kılık kıyafet, deri ayakkabı çantalarda küf problemi oluyor bu kez. Ciddi söylüyorum, ayakkabı kutusunda dururken yeşil bir renk alıyor zamanla. Klima hem serinletiyor hem de evdeki nem ve rutubeti alıyor. Alternatifi nem tutucu cihazlar, ya da nem tutucu ürünler kullanmak.

BUNU  DA BEĞENMEDİK ama ALIŞTIK! 

Klimayı oldum olası sevmedik, hasta ederdi hep, Panama'ya kadar.. Şimdi klimasız gün geçmiyor. İyi tarafından bakıyoruz, akşam neyse ki gerek kalmıyor.

Panama çok genel hatlarıyla böyle bize göre.. Gelelim en bomba soruya,

''Kültür şoku yaşadık mı?''

Kimse kendini kandırmasın ''Hemen alıştık, herşey muhteşem'' demesin..

İlk birkaç ay yaşadık tabii. Ülke değiştirmek, sevdiklerini ve alıştığın şeyleri geride bırakmak, yeniden düzen kurmak kolay şeyler değil, kabul edelim. Sadece dili değil, kültürü ve de iklimi  tamamen apayrı Latin Amerika'ya yerleşmek bambaşka bir tecrübe oldu bize. Kıta değiştirdik çünkü, dile kolay! Tabii ki zorlandığımız zamanlar oldu..

Bu kadar farklı olmasına rağmen, bence Panama'ya tahminizden hızlı adapte olduk ailecek.. Belli bir düzen kurmak ve sosyal çevre edinmek zaman aldı ama oldu.. Alp  zaten küçük yaşta olduğu için adaptasyonunda bir sıkıntımız olmadı. Çocukların ülke değişimine adaptasyonu konusunda da neler yapabiliriz fikir danışmıştık bir uzmana onlar da işe yaradı (ilk geldiğimiz aylarda yazmıştım linkten ulaşabilirsiniz).

Ama en önemlisi, Panama'nın farklı olacağını bilerek geldik buraya. Beklentilerimizi ona göre ayarladık, burada geçireceğimiz 2-3 senelik zamanı da dolu dolu geçirelim, Latin Amerika ülkelerini gezelim, farklı kültürleri keşfedelim diye geldik. Öyle de geçirmeye çalışıyoruz her günümüzü.. Değişime açık olmak, zor olacağını baştan bilmek, herşeye bir deneyim gözüyle bakmak çok yardımcı oluyor.

Sonuç olarak.. Panama'yı ya SEVERSİNİZ ya da NEFRET edersiniz!
Benim gözlemlediğim, Panama'ya expat olarak gelmiş tanıştığımız aileler ikiye ayrılıyor. Panama'dan nefret edenler, ya da Panama'yı çok sevenler, ortası yok. Burası böyle bir yer! Daha çok kişilerin algıları, beklentilerinin ne olduğu ile ilgili bu sevme meselesi. Biz çok sevenler grubundayız, bizim için Panama o ilk fotoğrafımız demek!

Yukarıda anlattığım yönleriyle, Panama'yı anlamanıza az çok yardımımız olduysa ne mutlu bize!

Çok daha derin bir mevzu, düşündükçe daha neler çıkıyor aslında.. O zaman var mı mesela başka sorusu olan?